پلاستیک چیست؟
منظور از پلاستیک آن دسته از موادی است که پس از نرم شدن میتوان آنها را قالب گیری کرد و به اشکال مختلفی در آورد و محصولات متنوعی از آنها ساخت.
محصولات پلاستیکی امروزی
امروزه از انواع مختلف پلاستیک برای ساختن محصولات گوناگون استفاده میکنند. نمودار زیر نشان میدهد که هر محصول پلاستیکی از چه نوع پلاستیکی ساخته میشود
نمودار بین المللی شناسایی پلاستیک ها |
||
نماد |
نوع پلاستیک |
محصولات اصلی |
PET |
پلی اتیلن ترفتالات |
بطری های نوشابه |
HDPE |
پلی اتیلن فشرده |
بطری شیر و آب میوه، کیسه خرید |
PVC |
پلی وینیل کلراید |
بسته بندی غذا، اسباب بازی، لوله تاسیساتی |
LDPE |
پلی اتیلن غیر فشرده |
روکش غذا، در ظرف بستنی، ورقه های سیاه پلاستیک |
PP |
پلی پروپیلین |
پاکت های چیپس، جعبه غذا، ظرف بستنی |
EPS / PS |
پلی استیرن و پلی استیرن منبسط شده |
ظروف پلاستیکی، فنجان نوشیدنی های گرم، بسته بندی مخصوص فوم |
OTHER |
پلاستیک های دیگر |
کیسه رایانه، کلاه ایمنی |
مواد پلاستیکی را چگونه بازیابی میکنند؟
بعضی از مواد پلاستیکی را به گورستانهای زباله میبرند و بقیه را بازیابی میکنند. بازیافت پلاستیک در چند مرحله انجام میشود:
1. مردم مواد پلاستیکی کار کرده خود را تفکیک می کنند و بیرون از خانه میگذارند تا برای بازیافت جمع آوری شوند
2. کامیونها این مواد پلاستیکی را جمع میکنند و به مراکز بازیافت میبرند
3. در مراکز بازیافت انواع مختلف پلاستیکها با توجه به نوعشان تفکیک میشوند زیرا هریک از انواع پلاستیکها نقطه ذوب متفاوتی دارند
4. پلاستیکهای تفکیک شده فشرده میشوند و به صورت بستههای بزرگ در میآیند سپس آنها را به کارخانه بازفراوری میبرند
5. در کارخانه بازفراوری بستههای فشرده پلاستیک را باز میکنند، میشکنند و خرد میکنند تا در بطریها یا هر چیز دیگری را که در آنها گیر کرده خارج کنند
6. پلاستیکهای خرد شده را آسیاب میکنند و به ذرات کوچکی به نام پولک در میآورند و پولکها را می-شویند تا غذا، روغن، برچسب-ها و چسبهای آن جدا شود
7. پولکها را حرارت میدهند تا به نقطه ذوب برسند و از آنها محصولات جدید پلاستیکی میسازند
8. مصرف کنندگان محصولات جدیدی را میخرند که از پلاستیکهای بازیافتی ساخته شدهاند
فراورده های پلاستیکی بازیافتی
محصولات پلاستیکی مستعمل را میتوان بازیافت کرد و از آن محصولات دیگری ساخت. نوع محصولات نهایی که از پلاستیکهای مستعمل ساخته میشوند بستگی به این دارد که بازیافت چرخه باز است یا بسته
بازیافت چرخه بسته
در بازیافت چرخه بسته مواد مستعمل بارها و بارها به محصولات جدید تبدیل میشوند. مواد حول یک چرخه دایما به هم تبدیل میشوند و هرگز هدر نمیروند
محصولات پلاستیکی حاصل از بازیافت چرخه بسته
برخی فراورده های پلاستیکی مستعمل را که میتوان به صورت چرخه بسته بازیافت کرد عبارتند از :
بطریهای نوشیدنی پلاستیکی میزان کمی از انها را ذوب میکنند و بعد از این که آنها را آزمایش کردند و مطمئن شدند که هیچ روغن یا مواد شیمیایی مضری در پلاستیک وجود ندارند از آنها بطری نوشیدنی جدید میسازند پلاستیک ممکن است که روغن و مواد شیمیایی را جذب کند بنابراین از بیشتر بطریهای نوشیدنی پلاستیکی پس از بازیافت بطریهای پلاستیکی غیر نوشیدنی می سازند
بطری های شیر و آبمیوه پلاستیکی این بطریها را ذوب می-کنند و از آنها بطری مواد شوینده و شامپو میسازند بعدها میتوان این بطریها را دوباره ذوب کرد و بطری مواد شوینده و شامپوهای جدید ساخت
تولید موکت و مانند آن از الیاف پلاستیکی وقتی که موکتها خراب می-شوند آنها را ذوب میکنند و از پلاستیک آن الیاف نو برای موکتهای جدید میبافند از ظروف پلاستیکی مستعمل میتوان کاموا نیز درست کرد
از عدلهای بطریهای نوشیدنی مستعمل پولکهای سفید و تمیز میسازند که آماده برای بازفراوریاند
بازیافت چرخه باز
دربازیافت چرخه باز مواد به فراوردههایی تبدیل میشوند که دیگر قابل بازیافت نیستند این مواد فقط یک بار بازمصرف میشوند و بعد باید آنها را دور ریخت. بسیاری معتقدند که این کار اصلا بازیافت نیست زیرا مواد هدر میروند
فراوردههای پلاستیکی حاصل از بازیافت چرخه باز
برخی از محصولات پلاستیکی مستعمل را که میتوان به صورت چرخه باز بازیافت کرد عبارتند از :
بطریهای نوشیدنی پلاستیکی آنها را ذوب میکنند و از آنها الیافی برای پر کردن کاپشن، کیسه خواب و لباسهای پشمی مخصوص مناطق قطبی میبافند این محصولات را معمولا بعد از این که عمرشان سرآمد دور میریزند
بطری های پلاستیکی شیر و آبمیوه آنها را ذوب میکنند تا از آنها سطلهای زباله و کمپوست (پوسال)، کفپوش و لوله های آب بسازند. این محصولات سالها دوام میآورند اما قابل بازیافت مجدد نیستند زیرا بازیافت کنندگان نمیتوانند میزان قابل توجهی از آنها را که تمیز باشند جمع آوری کنند
مواد پلاستیکی مخلوط آنها را ذوب میکنند تا از آنها لانه سگ، میزهای پینگ پنگ و داربست بسازند. این محصولات قابل بازیافت نیستند زیرا بازیافت کنندگان نمیتوانند میزان قابل توجهی از آنها را جمع آوری کنند
از مواد پلاستیکی بازیافتی میتوان تی شرت، کفش، کیف، لباس پشمی، مواد برای پرکردن کاپشنهای زمستانی و خیلی محصولات دیگر درست کرد
چرا مواد پلاستیکی را بازیابی میکنیم
وقتی که مواد پلاستیکی مستعمل را برای ساختن مواد پلاستیکی جدید بازیابی میکنیم
· کمتر از منابع طبیعی زمین استفاده میکنیم
· تولیدات سبزترند زیرا بازیافت نسبت به استفاده از مواد خام آلودگی کمتری ایجاد میکند
· ما پسماندها را کاهش میدهیم که این کار برای محیط زیست بهتر است
تولید سبزتر
بازیافت راه بسیار خوبی برای کاهش بعضی از مشکلات ناشی از تولید مواد پلاستیکی است. محصولات پلاستیکی در دو مرحله ساخته میشوند:
1. تصفیه: مواد خام، مانند نفت خام، را از زمین استخراج و سپس تصفیه میکنند تا به مواد خالص دست یابند
2. تولید: مواد تصفیه شده را به محصولات نهاییی تبدیل میکنند
بازیافت مواد پلاستیکی از تولید جدید آنها سبزتر است زیرا مواد خام کمتری مصرف میشود و با آلودگی کمتری همراه است
چگونه تصفیه نفت خام بر محیط زیست اثر میگذارد؟
نفت خام از مواد جامد، مایع و گاز گوناگونی تشکیل شده است. برای تصفیه نفت خام آن را حرارت میدهند تا مواد مختلف آن یکی پس از دیگری جدا شود. در نتیجه گاز کربن دی اکسید و متان در جو پخش میشود که هر دوی این گازها به گرمایش زمین میافزایند و الگوی آب و هوایی جهان را تغییر میدهند.
وقتی که مواد پلاستیکی بازیافت میشوند نیاز به حرارت دادن دوباره دارند نه به تصفیه شدن. این بدان معنی است که حدود 70 درصد سوخت فسیلی کمتری مصرف و کربن دی اکسید کمتری در جو پخش میشود.
چگونه تولید مواد پلاستیکی برمحیط زیست اثر میگذارد؟
برای تولید مواد پلاستیکی گازهای حاصل از تصفیه نفت خام را با مواد شیمیایی مخلوط میکنند و حرارت میدهند. این کار باعث پیوند مولکول های گاز به صورت زنجیرههای خیلی بلند میشود. زنجیرها سرد میشوند تا به شکل پلاستیک جامد درآیند. با مخلوط کردن گازهای مختلف انواع گوناگون پلاستیک ساخته میشود. تمام گازهای نفت خام به شدت قابل انفجارند و بعضی از مواد شیمیایی که برای ساخت مواد پلاستیکی به کار میروند بسیار خطرناکند.
یکی از مواد شیمیایی که در ساخت مواد پلاستیکی به کار میرود استیرن است که بخار خطرناکی است. وقتی محصولاتی چون لیوانهای یکبار مصرف یا سلفون غذایی از جنس پلاستیک پلی استیرن ساخته میشود استیرن در هوا متصاعد میشود. استیرن موجب چشم درد، سوزش بینی و گلودرد میشود و ممکن است موجب سرطان هم بشود. ماده شیمیایی خطرناک دیگری که در ساخت مواد پلاستیکی به کار میرود کلراید است که برای ساختن پلی وینیل کلراید در بسته بندی غذاها، اسباب بازیها و لوله های تاسیساتی به کار میرود. این ماده در دمای بالا گاز دیوکسین که سرطانزاست در هوا پخش میکند. گاز دیوکسین مخلوط های شیمیایی خطرناک و به شدت سمی اند.
وقتی که مواد پلاستیکی بازیافت می شوند مراحل کار عمدتا مکانیکی است مانند خرد کردن و شستن. برای این کار مواد شیمیایی خطرناک کمتری استفاده میشود و همین طور خطر انفجار گازهای نفت کمتر است.
نکاتی درباره بازیافت پلاستیک
· با بازیافت پلاستیک در مصرف نفت خام که یک منبع طبیعی باارزش ات صرفه جویی میکنیم
· ساختن محصولات پلاستیکی از مواد بازیافتی مصرف سوخت فسیلی را حدود 70 درصد نسبت به ساختن آنها از مواد خام کاهش میدهد
· بازیافت پلاستیک ایمن تر از تصفیه نفت خام است که کارگران با خطرات انفجار و حوادث کمتری مواجه میشوند
· بازیافت باعث میشود که مواد پلاستیکی به گورستانهای زباله راه پیدا نکنند. جایی که هزاران سال فضای زیادی را اشغال میکنند، سبب آلودگی آب و خاک میشوند و شیرابه های خطرناک تولید میکنند
· بازیافت مواد پلاستیکی از باقی ماندن مقدار زیادی پسماند در محیط زیست که باعث آسیب دیدن و نابودی حیات وحش میشوند جلوگیری میکند
· ظروف پلاستیکی حجم زیادی دارند و کامیونهایی که آنها را برای بازیافت جمع آوری میکنند برای حمل مقدار کمی از آنها ناچارند چندین بار در رفت و آمد باشند
روش های کاهش مصرف پلاستیک
بهترین و سریعترین راه برای بازکاهی پسماندهای مواد پلاستیکی استفاده کمتر از آنهاست. برخی از روشهایی که با کمک آن میتوانید استفاده از مواد پلاستیکی را کاهش دهید عبارتند از:
· محصولات پلاستیکی یکبار مصرف کمتری خریداری کنید
· از خرید محصولات پلاستیکی غیر ضروری خودداری کنید
· برای حمل وسایلی که خریداری میکنید به جای کیسههای پلاستیکی از کیسههای پارچهای استفاده کنید
· در صورت امکان نوشیدنیها را در خانه در بطری بریزید و با خود بیرون ببرید در این صورت مجبور نیستید بطریهای پلاستیکی نوشابه را خریداری کنید
· از خرید محصولاتی که بسته بندیهای پلاستیکی غیر ضروری دارند خودداری کنید
· صابون مایع و پودرهای لباسشویی را که در ظروف محکمتری قرار دارند خریداری کنید و پس ازاستفاده دوباره آنها را با پودر و مایع جدید پر کنید
· اسباب بازی هایی را که لازم ندارید به خیریهها بدهید تا افراد دیگری از آنها استفاده کنند