مشکل پلاستیک چگونه حل می شود؟

 لاکپشت‌منقارداری که تلاش می‌کند خود را از شر کیسه پلاستیکی‌ای که به بدنش گیر کرده، نجات دهد.

دریایی مملو از زباله‌های پلاستیکی که روی دریا شناورند یا نهنگ عنبر که انواع زباله‌های پلاستیکی را بلعیده، نمونه‌هایی است که می‌توان در طبیعت مشاهده کرد اما بسیاری از ما شاید بی‌تفاوت از کنارشان عبور کرده باشیم و تلاشی برای حل این مشکل انجام نداده باشیم. مجله New Scientist در جدیدترین شماره خود به این موضوع اشاره کرده است.

تا تولید حجم بالای زباله‌های پلاستیکی در اوایل قرن بیست و یکم میلادی، بشر چیزی حدود 8300 میلیون تن زباله‌ تولید کرده‌اند. حدود سه‌چهارم این میزان زباله دور انداخته می‌شود و 80 درصد نیز در محیط‌زیست و سالیانه 8 میلیون تن زباله در اقیانوس‌ها رها می‌شود. این مسئله یک فاجعه زیست‌محیطی و انسانی محسوب می‌شود و باعث شده بعضی از مردم در نقاطی از کشورهای در حال توسعه با معضل زباله‌های پلاستیکی دست و پنجه نرم‌می‌کنند که اغلب زیست‌تخریب‌پذیر هم نیستند و معضلات زیست‌محیطی را هم به دنبال دارد. پیامدهای درازمدت این زباله‌ها هنوز به درستی مشخص نیست و در صورت خورده شدن، فرآیند زنجیره غذایی را در بدن طی می‌کند.

همه اذعان دارند که برای بهبود این شرایط باید کاری کرد. از ممنوعیت مصرف پلاستیک گرفته تا راه‌اندازی دوباره سیستم‌های بازیافت برای مهار باکتری‌های پلاستیک خوار، کمبود راه‌حل وجود ندارد. با بهبود وضعیت زباله‌های پلاستیکی، این بحران به‌مرور کم‌تر خواهد شد. چنانچه در این زمینه تصمیمات اشتباه اتخاذ شود، نه تنها به بهبود شرایط کمک نمی‌کند، بلکه وضعیت را روز به روز وخیم‌تر می‌کند. اگر پلاستیک‌ها وجود نداشتند، باید آن‌ها را خلق می‌کردیم. این پلاستیک‌ها که از پلیمرهای مشتق شده از نفت گرفته می‌شوند، با گروه‌های مختلف شیمیایی ترکیب‌پذیرند و با مواد اضافه‌ای که ویژگی‌های متمایزی چون سختی، استقامت، چگالی و مقاومت در برابر حرارت را در آن‌ها ایجاد می‌کنند، ادغام می‌شوند که از آن‌ها می‌توان در تولید اسباب‌بازی‌های رنگارنگ و بادوام کودکانه تا بسته‌بندی‌ها استفاده کرد.

چنانچه دفع پلاستیک‌ها به درستی صورت نگرفته باشد، ماندگاری آن‌ها در محیط‌زیست می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. طبیعت این مشکل به محل زندگی شما بستگی دارد. طبق گزارش‌های سال 2015، پنج کشور در آسیا شامل چین، اندونزی، فیلیپین، تایلند و ویتنام مسئول 55 تا 60 درصد تمام پلاستیک‌هایی که از سطح زمین به اقیانوس‌ها نشت می‌کند.

محققان در مطالعات دیگری که در سال 2017 انجام دادند، دریافتند که حدود 90 درصد از پلاستیک‌های رودخانه‌ای تنها حاصل 10 رودخانه‌ هستند که 8 رودخانه فقط در آسیا واقع شده است. محاسباتی که در سال 2015 صورت گرفته حاکی از آن است که سه‌چهارم نشت پلاستیک از پنج کشور آسیایی نشأت می‌گیرد. مابقی زباله‌ها نیز، به صورت غیرقانونی در نزدیکی سواحل یا رودخانه‌ها تخلیه‌شده‌اند.

قریب 2 میلیارد نفر در دنیا به سیستم‌های مناسب جمع‌آوری زباله‌ها دسترسی ندارند. بخش مهمی از راه‌حل‌های مؤثر، در کمک به این کشورها به منظور مدیریت هر چه بهتر زباله‌ها نهفته است. در ملت‌های ثروتمندتر، مسئله زباله‌ها با به دلیل بی‌توجهی مردم رو به افزایش است. گزارش‌ها از سال 2017 حاکی از آن است که هر روزه 700 هزار بطری پلاستیکی در انگلستان در قالب زباله قرار می‌گیرد. بطری‌های پلاستیکی شفاف آب از مواد پلی اتیلن ترفتالات یا PET ساخته شده‌اند. از نظر جهانی، 50 درصد این مواد در چرخه بازیافت مورد استفاده قرار می‌گیرند اما تنها حدود 7 درصد به بطری‌های جدید تبدیل می‌شوند.

مواد به کار رفته در این بطری‌های پلاستیکی در دمای پایین ذوب می‌شوند و بدون آسیب به زنجیره‌های پلیمری آن، اصطلاح می‌شوند. از میان تمام پلاستیک‌ها، تنها 14 درصد از بطری‌ها در دنیا برای بازیافت جمع‌آوری می‌شوند. تولیدکنندگان به دنبال تولید بطری‌های قابل بازیافتی است که بتوان بارها از آن‌ها استفاده کرد در حالی که در صنعت بازیافت، تمام قطعات بطری‌های پلاستیکی از بین می‌رود و چیزی از آن‌ها باقی نمی‌ماند.

بطری‌هایی که از مواد «پلی‌اتیلن ترفتالات» ساخته می‌شوند قابل بازیافت‌اند و بارها و بارها می‌توان آن‌ها را به بطری‌های جدید تبدیل کرد. این کار نه تنها برای زباله‌ها، بلکه برای آب و هوا هم مفید است. در انجمن جهانی اقتصاد که در ماه ژانویه برگزار شد، بنیاد «ابتکار اقتصاد جدید پلاستیکی» فهرستی از کمپانی‌ها را ارائه کرد که متعهد شده‌اند تا سال 2025 تمام بسته‌بندی‌های خود را قابل بازیافت تولید کنند.

بعضی برندها معتقدند که مسئله، پلاستیکی که از آن استفاده می‌کنیم نیست، بلکه روشی است که ما، مواد آن را به خوبی مدیریت نکردیم. اما موانع مهمی بر سر راه وجود دارد. نفت هنوز هم ماده ارزان‌قیمتی است و از 140 دلار به ازای هر بشکه در سال 2008 به بشکه‌ای 6 دلار کاهش یافته است؛ درحالی‌که هزینه بازیافت بسیار بالا و پیچیده می‌شود. بسیاری از بطری‌های PET و قابل بازیافت در روکشی از پلاستیک محبوس می‌شوند که از دتکتورهای مادون قرمز برای دسته‌بندی استفاده می‌شود.

محققان بر این باورند که هرچه مواد و فرآیندهای به کار رفته در تولید بطری پیچیده‌تر باشد، قابلیت بازیافت آن نیز کم‌تر باشد. یکی از شرکت‌ها به نام Nextek راه حلی ارائه کرده است که به موجب آن، تولیدکنندگان می‌توانند نشانگرهای نامرئی فلورسنت را از جمله نشانگرهای PET درجه مواد غذایی را توسط کیت در کارخانه‌های بازیافت در برچسب‌ محصولات خود ادغام کنند.

راه‌حل‌های کوتاه

راه‌حل‌های کوتاه درباره پلاستیک‌های PET یا قابل بازیافت، اقتصاد نیمه‌بیمار را با توجه به بازیافت محدود، بهبود می‌بخشد. چرخه‌های فنی در بازیافت، یک پاسخ نهایی به عنوان تجزیه زیستی است. وسواس به امر بازیافت، افراد را به سمت استفاده از محصولاتی سوق می‌دهد که قابلیت یک بار استفاده را داشته باشند. اگر می‌دانید که یک بطری قرار است بازیافت شود، چرا زحمت استفاده دوباره آن را به خودتان می‌دهید.

در حقیقت، نظریه استاندارد اقتصادی بر این باور است که پر کردن فروشگاه‌ها با مواد قابل بازیافت، باعث رونق بخش تولید می‌شود، قیمت‌ها را کاهش داده و افزایش تقاضا را به دنبال دارد. انتظار می‌رود که بین سال‌های تا 2016 تا 2021، تولید بطری پلاستیکی تا 20 درصد رشد داشته باشد.

فرانسه منع فروش بشقاب‌ها و کارد و چنگال پلاستیکی را تصویب کرده است؛ ایتالیا تأکید می‌کند که تمام کیسه‌های پلاستیکی با توجه به ضخامت و قابل استفاده بودن آن‌ها به فروش می‌برد. آلمان، طراح منع استفاده از فنجان‌های قهوه قابل بازیافت را اجرایی می‌کند؛ انگلستان هم مالیات استفاده از کیسه پلاستیکی را وضع کرده است. راه‌حل نهایی برای رفع و مقابله با بحران زباله‌های پلاستیکی بخش‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها مستلزم همکاری میان دولت، خرده‌فروشان، تولیدکنندگان و شرکت‌های بازیافت به منظور طراحی بسته‌بندی بهتر، بازیافت پیشرفته و تولید پلاستیک‌های جدید است.

برای دسترسی به جدیدترین شماره مجله NewScientist فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.

مترجم: ندا اظهری