استفاده لودر و بولدوزر و عدم استفاده از جرثقیل در معادن
جابجایی و بارگیری سنگ در معادن توسط بولدوزر به دلیل این که اصولا بولدوزر برای جابجایی و بارگیری ساخته نشده بطور طبیعی منجر به صدمه خوردن سنگ از شکستگی کامل تا لب پریدگی میشود در این برسی موردی از ده قطعه جابجا شده توسط بولدوزر 3قطعه ان دچار شکستگی کامل شده است،طبیعی ترین تبعات این مشکل افزایش ضایعات ذخایر تجدید ناپذیر و کاهش قیمت فروش سنگ میشود،باتوجه به سطح تماس بولدوزر با زمین برای مانور در معدن،نیاز به اختصاص مساحت زیادی از معدن به این امر است،که اولا موجب تخریب گسترده ذخایر معدن شده،ثانیا گستردگی غیر ضروری سطح معادن موجب تخریب گسترده محیط طبیعی معدن میشود این موضوع اثر نامطلوبی بر نگاه مردم و مسئولین به ویژه مردم بومی دارد،که خود مانعی مهم در فرآیند توسعه معادن کشور به ویژه معادن سنگ هایتزئینی است.به هنگام استخراج یک پله در هرمعدن،بارگیری و جابجایی سنگ مستلزم حرکت کیلومتر هامسافت بر روی پله زیرین است،طبق محاسبات انجام شده،یک دستگاه بولدوزر به مقدار بسیار زیادی افزایش می یابد،که باعث میشود سنگ در محل ناپیوستگی های طبیعی از هم جدا میشود
انجام عملیات بارگیری بوسیله بولدوزر مستلزم انتقال کامیون ها به افق های استخراجی است که این خود مستلزم احداث رمپ ها ی متعدد بوده که علاوه بر صرف انرژی و وقت زیاد مستلزم اختصاص سطح وسیعی از معدن به این کار دارد و منجر به تخریب بخشی از ذخائر معدن میگردد . در حالیکه با استفاده از جرثقیل هیچ نیازی به ایجاد رمپ نیست . بارگیری سنگ بوسیله بولدوزر مستلزم هل دادن سنگ از روی رمپ بر روی کامیون با فشار و با استفاده از لودر٬ مستلزم رها کردن سنگ از ارتفاع معینی بر روی کامیون است که منجر به خسارت کامیون ها میشود که بطور طبیعی دارندگان کامیون هزینه های این خسارت را بصورت نا محسوسی با افزایش کرایه در قیاس با بارهای غیر سنگ کوپ از معدنداران دریافت می کنند، فقدان جرثقیل در معادن کاربرد ماشین آلات ثابت را درمعادن محدود می سازد که در نتیجه منجر به کاهش بهره وری در استخراج سنگ می شود . کاربرد بولدوزر و لودر در معادن به امر جابجائی و بارگیری در قیاس با جرثقیل منجر به افزایش شدید قیمت تمام شده استخراج و در نتیجه کاهش بهره وری معادن میشود ،به دلیل فقدان تولید بولدوزر و لودرهای سنگین در کشور و استهلاک بالای این دستگاه هر ساله مقادیر متنابهی ارز از کشور خارج می شود در حالیکه تولید جرثقیل به دلیل سادگی تولید آن در داخل کشور کاملا امکان پذیر است . جایگزینی صدها بولدوزر و لودر با جرثقیل منجر به گسترش تولید و اشتغال در کشور میگردد . جان و سلامت کارکنان معدن با کاربرد بولدوزر برای جابجائی و بارگیری همواره در معرض خطر است . بررسی آمار خسارات انسانی در معادن نشان میدهد صدمات وارده به افراد در معادن ناشی از افتادن سنگ برروی کارکنان است که عمدتا به هنگام جابجائی و بارگیری اتفاق می افتد . بنابراین ملاحظه میشود کاربرد بولدوزر و لودر در معادن برای بارگیری و جابجائی سنگ منجر به تخریب ذخایر معادن ٬ افزایش هزینه های استخراج ٬ کاهش کیفیت سنگ استخراجی ٬ گستردگی تخریب محیط طبیعی معدن ٬محدودیت استفاده از ماشین آلات ثابت ٬ کاهش ایمنی معادن و …. . میشود .
سیکل کار یک بولدوزر در یک شیفت کاری 8 ساعت در معدن،تعریف سیکل کاری در معدن: عبارت است از مدت زمانی که بولوزر وقت صرف می کند تا خاک و سنگ را از محل معدن جابجا و به محل بارگیری یا ( دپو ) منتقل نماید این زمان همانطوریکه از نوع کار مشخص است شامل دو زمان ثابت و متغییر می باشد .
وزمان ثابت،که میتوان این گونه تعریف کرد که: عبارت است اززمان تعویض دنده ٬ آماده شدن بولوزر ٬ کار و تنظیم تیغه ٬ شتاب گیری بولوزر به سمت جلو و در بازگشت به سمت عقب ٬این زمان با توجه به مهارت راننده و نو ع وسیله کار از نظر جعبه دنده و غیره متفاوت می باشد . و زمان متغیر را نیر این گونه تعبیر کرد: بستگی به مسافت مرکز بارگیری تا مرکز باراندازی و سرعت حرکت بولوزر در رفت و برگشت و همچنین وزن سنگ و شرایط قرارگیری آن در سینه کار معدن دارد .
"با توجه به تجربه ها و مشاهدات انجام گرفته در چنین معدنی در خصوص سیکل کاری یک بولدوزر موارد زیر مورد برسی قرار می دهیم"
زمان روشن شدن یک دستگاه بولدوزر : با توجه به زمان سوخت گیری و کنترل اجرای آن حدود ۳۰ دقیقه طول می کشد
- زمان جابجائی بولدوزر تا سینه کار در دو مرحله رفت و برگشت حدود بیست دقیقه طول می کشد
-انجام عملیات پاکسازی محوطه معدن و ترمیم راه معدن و ایجاد فضای لازم جهت مانور بولدوزر طی یک شیفت کاری حدودا ۵/۳ ساعت می باشد
-زمان جداسازی یک بلوک سنگ از سینه کار در صورتی که سنگ هیچ گونه گرفتگی ایجاد ننماید حدود ۳ ساعت است که مراحل جداسازی یک بلوک سنگ توسط بولدوزر شامل مراحل زیر می باشد
الف-خاک نرم در محل سقوط سنگ حدود ۵۰ دقیقه
ب- ایجاد فضای لازم جهت استقرار بولدوزر حدود ۴۰ دقیقه
-ایجاد فضای لازم جهت قرارگیری ریپر دستگاه در پشت بلوک که این عمل توسط کارگر به وسیله یک چکش حفاری ایجاد میگردد در مدت زمان 30دقیقه انجام میگیرد
-جابجایی سنگ توسط بولدوزر حدود 50دقیقه لازم بذکر است که 2کارگر نیز می بایست اقدام به انداختن سنگ در شکااف بلوک نمایند،تا عمل سقوط سنگ سریع تر انجام گیرد،در بعضی موارد به دلیل حجم وزن سنگ و نحوه قرارگیری لایه سنگ عملیات جداسازی حتی بیش از یک شیفت کاری ب طول می انجامد که این عمل باعث بالارفتن هزینه و نهایتا شکست میشود.
-جابجائی سنگ توسط بولدوزر حدود ۵۰ دقیقه لازم بذکر است که ۲ کارگر نیز می بایست اقدام به انداختن سنگ در شکاف بلوک نمایند ٬ تا عمل سقوط سنگ سریعتر انجام گیرد . در بعضی موارد به دلیل حجم وزن سنگ ونحوه قرارگیری لایه سنگ عملیات جداسازی حتی بیش از یک شیفت کاری بطول می انجامد که این عمل باعث بالا رفتن هزینه می گردد . ۴۰ تا ۵۰ دقیقه زمان جابجایی سنگ برش خورده و بارگیری و خواب دستگاه نیز حساب می گردد با توجه به سیکل کاری در معدن مشاهده میگردد با توجه به مسافت کاری یک دستگاه بولدوزردر کار حدود ۱۲۰۰ ساعت کار بولدوزر در سال به هدر رفته است که این زمان با توجه به بررسی هزینه ها در صورتی که سرمایه بولدوزر در نظر می باشد سالانه ۵۰۰۰۰۰۰۰ ( پنجاه میلیون تومان ) هزینه ایجاد می نماید
جرثقیل
۱- مشخصات عمومی :
جرثقیل معدن عموما دارای چهاردکل شامل پایه و یک بازو می باشد . دکل های پایه در معدن در جای مناسب بوسیله فونداسیون در زمینی با محاسبات خاص بعنوان نگهدارنده ثابت می شوند .
بازو ( بوم ) بوسیله کابل فولادی تا زاویه ۲۲۰ درجه دامنه عمل و قدرت مانور دارد و می تواند از زاویه ۸۵-۱۵ (درجه) نسبت به سطح افقی دوران داشته باشد .
این دستگاه به دلیل استفاده از نیروی قرقره در تمام دامنه عمل می تواند حداکثر ظرفیت مجاز را جابجا کند از دکل های نگهدارنده یکی در وسط و عمود بر زمین و دو دکل دیگر طوری قرار می گیرند . که با یکدیگر زاویه ۹۰ درجه تشکیل می دهند و هر سه بوسیله کابل به یکدیگر متصل بوده و کار می کنند .
اساس کار انواع جرثقیل معدن یکسان و فقط تغییرات به دلیل تفاوت ظرفیت و طول بازوی آنها می باشد . جرثقیل معدن در اندازه های مختلف از ۷۰-۱۲ متر طول بازو و ظرفیت از ۵۰ تا ۲۰ تن قابل ساخت است . جرثقیل مستقر در معدن تا سالها میتواند مورد بهره برداری قرار گرفته و در صورت لزوم به نقطه دیگری از معدن و یا به معدنی دیگر منتقل شود که فقط به فونداسیون در محل جدید نیاز دارد .
۲-تفاوت و مشخصات عمومی :
جرثقیل عموما وسیله ای برای بارگیری ٬ انتقال و جابجائی اجسام سنگین است.
جرثقیل معدن چنانکه از نامش پیداست نوع خاصی از جرثقیل است که عمدتا در معادن سنگ بمنظور جابجائی ٬بارگیری ٬ انتقال در بالا و پائین آوردن بلوک های بزرگ سنگ ٬ ماشین آلات٬ ابزار و وسایل سنگین مورد بهره برداری قرار می گیرد .
در غرب بویژه ایتالیا این وسیله سالها پیش در معادن به خدمت گرفته شده است در ایران پس از تصویب و اجرای طرح اصولی ممنوعیت انفجار در معادن موضوع بهره برداری به روش های نوین از معادن طرح گردید که در این میان نقش جرثقیل به عنوان ابزار اساسی جابجائی در معدن اهمیت ویژه یافت . با این وجود این وسیله در کشورمان و هنوز بیگانه می نماید و دست اندرکاران استخراج سنگ به ارزش ها و قابلیتهای بی شمار اقتصادی و تاثیرات اساسی آن و پیشرفت کارآگاه نشده اند که باگذشت زمانی کوتاه و بتدریج به ضرورت آن پی خواهند برد .
۳- نقل و انتقال در معادن و مقایسه جرثقیل با بولدوزر و لودر :
– لزوم حضور بولدوزر و لودر در معادن امری مسلم و قطعی است ولی با کاهش تعداد آنها و محدود نمودن فعالیت این ماشین آلات در معادن می توان به شرح ذیل صرفه جوئی نمود .
– هزینه بولدوزر ۲5 تا ۴۰ دلار در ساعت برای هر ماشین ٬ بسته به نوع ماشین و نقش آن در معادن متغیراست.
– هزینه ها؛سوخت ٬ روغن کاری ٬ لوازم یدکی ٬ نگهداری ٬ استهلاک .
– موضوع صرفه جویی در هزینه ها یکی از مزایای استفاده از جرثقیل است از مزایای دیگر جرثقیل می توان از سلامت حمل و نقل ( چه از نظر ایمنی اپراتور و چه از نظر حمل سالم کوپهای استخراج شده ) و همچنین امکان پذیری حمل و نقل در شرایط خاص ( مانند استخراج در شرایط عمیق ) ( حمل و نقل ماشین آلات و لوازم حفاری ) و محدود نبودن باطله برداری نام برد .
یکی از موارد دیگر که ذکر آن بی مناسبت با بحث معدن داری نمی باشد و مخصوصا در صادرات نقش خود را بیشتر بارز می سازد٬ موضوع دپوی کوپهای صادراتی می باشد که استفاده از جرثقیل جهت بارگیری و حمل و نقل کوپهای انباشته٬ نقش خود را به وضوح ایفا می کند .
– این نوع جرثقیل با توجه به وضعیت زمین شناختی منطقه با ظرفیتهای متفاوت (30تا ۵۰ تن ) و طولهای متفاوت ۴۰ تا ۷۰ متر قابل تهیه می باشد .
– از دیگر مزایای استفاده از جرثقیل سرعت کار و امکان حمل ونقل (از نظر حمل ماشین آلات و لوازم حفاری و کوپهای استخراج) در مناطق غیر قایل دسترسی می باشد .
مجموعه هزینه جرثقیل: این وسیله متشکل از موتور الکتریکی کوچک با توان ۳۰ اسب بخار یکی جهت حرکت قلاب دیگری جهت حرکت بوم ویک موتور کوچک ۵۰ اسبی جهت چرخش بو م صورتتی که یک لودر با ظرفیت مشابه جرثقیل دارای موتور 400تا500 اسب بخار می باشد. این در صورتی است که به تنهایی مصرف سوخت با ظرفیت موتور یادشده ۴۰ تا ۵۰ لیتر در ساعت است و این تنها هزینه نمی باشد .
– هزینه نگهداری و لوازم یدکی جرثقیل تقریبا معادل صفر می باشد درصورتیکه این نوع هزینه برای بولدوزر میلیون ها ریال در سال می رسد
– استهلاک جرثقیل در مقایسه با بولدوزر و لودر قابل اغماض است جرثقیل به راحتی دهها سال را بدون هیچ مشکلی پشت سر می گذارد و قابل ذکر است که تغییر محل نصب جرثقیل نیز مسیر می باشد
– در نهایت اشاره می کنیم که استفاده از این دستگاه در معادن علاوه بر کاهش هزینه ها امکان دسترسی به ذخیره در عمق را با سرعت قابل ملاحظه و امنیتی تضمین شده ٬ فراهم می نماید( کارشناسی بعمل آمده در استان لرستان موید لزوم استخراج در عمق معادن می باشد)
گزارش سازمان صنایع؛
ازآنجایی که روشهای سنتی و بالاخص روشهای انفجاری جهت استخراج سنگ از معدن ممنوع شده است . وجود جرثقیل معدن با ظرفیت بالا و همچنین با برد عملیاتی زیاد در معادن سنگ ضروری بنظر می رسد . چرا که حضور فعال این دستگاه به همراه دستگاههای استخراج نوین از قبیل سیم برش کار را آسان می کند و انتقال بلوکهای سنگ را به سهولت انجام می دهد .
در روشهای انفجاری مقدار قابل توجهی از سنگها تخریب و غیر قابل استفاده می شوند . و آن مقداری هم که ظاهرا سالم بدست می آیند عموما دارای ترکهای ریزی هستند که به هنگام برش سنگ به قطعات کوچکتر پیشرفت کرده و مقدمات شکستن را فراهم می کنند .
در روشهای استخراج به طریق سیم برش بلوکهای سنگ بسیارمنظم دارای اشکال هندسی مشخص و معین می باشند و عاری از هرگونه مو و ترک بدست می آیند و برای اینکه عمل حمل و نقل از محل استخراج به سهولت انجام پذیرد و هیچ گونه آسیبی به سنگها نرسد . وجود جرثقیل فوق الذکر بیشتر احساس می شود و استفاده از وسایلی از قبیل بولدوزر و غیره ضروری است استخراج سنگ از معادنی که در عمق قراردارند و عموما از کیفیت بهتری نسبت به لایه های بالائی برخوردارند بدون جرثقیل معدنی مطلقا غیر ممکن است از مزایای دیگر این وسیله نسبت به بولدوزر پائین بودن قیمت آن ٬ صدمه نزدن به معدن به علت عدم وجود شنی زنجیری ٬ صدمه نزدن به قطعات بلوک جداشده به هنگام حمل ونقل آنها به دلیل اینکه این کار توسط فشار تیغ بولدوزر به جلو انجام می شد ٬ آسان جدا کردن قطعه بریده شده از سینه کار معدن ٬ امکان ادامه کار تحت هر شرایط جوی ناچیز بودن هزینه نگهداری و استهلاک ٬ عدم نیاز به کارگر متخصص٬ بارگیری آسان و راحت روی هر وسیله نقلیه بدون ضربه و صدمه زدن امکان نصب یک تراز و قلاب آن جهت توزین سنگ ٬ حمل و نقل و جابجایی تجهیزات معدن و غیره می باشد .
خلاصه وضعیت:
لزوم بولدوزر و لودر در معادن امری مسلم و قطعی است ولی با کاهش فعالیت این ماشین آلات در معادن می توان هزینه های استخراجی را کاهش داد لذا با توجه به مقایسه هزینه ها در معدن می توان گفت هزینه یک دستگاه بولدوزر در سال با توجه به تعمیرات و سوخت و استهلاک و غیره به طور متوسط ۵۰ میلیون تومان می باشد و هزینه یک دستگاه جرثقیل با توجه به موارد ذکر شده به طور متوسط ۷۰ میلیون تومان می باشد بنابراین با کاهش زمان به کارگیری بولدوزر در معدن و افزایش زمان به کارگیری جرثقیل باعث کاهش هزینه ها در معدن و افزایش راندمان کاری می گردد . البته به مزایای بالا می بایست افزایس کیفیت سنگ استخراجی ٬ افزایش ایمنی و حفظ ذخایر تجدید ناپذیر اضافه کرد
برای مشاوره با مهندس فردوسی 09198133353تماس بگیرید
